İstanbul’un tarihi yarımadasında bulunan Kumkapı gezilecek yerler: tarihi öyküsü ve şirin sokaklarıyla keşfedilmeyi bekliyor. Günümüzde Kumkapı, Eminönü ve Balat kadar meşhur olmasa da tarihini öğrenince düşünceleriniz değişecek. Lafı fazla uzatmadan konuya girelim.
Kumkapı, İstanbul’un değişmez eğlence mekânlarının başında gelir. Tarihi dokusu ve meşhur balık restoranlarıyla turistlerin de her zaman ilgisini çeken semtte uzun yıllar boyunca daha çok azınlıklar yaşamış.
Yirmi sene önce Kumkapı nüfusunun yarısı azınlıklardan oluşuyormuş; ama şimdilerde azınlıkların büyük bölümü Yeşilköy ve Ataköy tarafına taşındığı için bu oran azalmış ve yüzde 10’a düşmüş. Bu yüzdenin büyük bölümü de Ermeni vatandaşlarımıza ait.
Kumkapı’nın Tarihi
Daracık sokakları, sıra sıra meyhaneleri ile İstanbul’un bu şirin semtinin tarihine bir göz atacak olursak Kumkapı’nın Bizans döneminde “küçük iskele” anlamında Kondaskalion adını taşıyan bir liman olduğunu görürüz. Rumlar, fetihten sonra da bir süre bu ismi kullandılar.
Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’u aldıktan sonra şehre getirttiği Ermenilerin bir kısmını Kumkapı’ya yerleştirdi. Daha önce Samatya’da bulunan Surp Kevork Patriklik makamının Kumkapı’ya taşınmasından sonra Ermeni nüfusu giderek arttı.
Kumkapı Patrikhane Kilisesi, İstanbul Ermenileri için bir kültür merkezi niteliğindeydi. Kilisede ve ek binalarında çeşitli tarihlerde okul, kitaplık ve dini kitaplar basan üç matbaa faaliyette bulundu. Kumkapı’nın şehirle bağlantısı 19. yüzyıla kadar kayıklarla sağlanıyordu. Semtin ana geçim kaynağı da kayıkçılık ve balıkçılıktı.
1819 yılında bölgede çıkan ve 5000’e yakın hanenin yanmasına neden olan yangın, 1263 tarihinde İmparator VIII. Mikhael Paleologos tarafından yaptırılmış olan tersanenin izlerini bulmamıza yardımcı olmuştur.
Surların yerli yerinde durduğu dönemde kapılar, Narlıkapı, Samatya,Davutpaşa ve Yenikapı olarak sıralanır. Yedikule den Ahırkapı’ya doğru ilerlediğimizde karşımıza çıkacak beşinci kapı Kumkapı’dır.
Osmanlı döneminde Kumkapı, özellikle azınlıkların oturduğu bir semt olarak görülür. Balıkçılık, ticaret ve halı dokumacılığı en çok göze çarpan işler olarak ortaya çıkar. Kumkapı imzalı ipek halılar bugün bile Londra’nın ünlü müzayede salonlarında boy göstermektedirler.
Kumkapı Gezilecek Yerler
Türkiye Ermeni Patrikliği Kumkapı’da yer alıyor. Patrikhane, 1461’de Samatya’dan taşınmış. Semtte ayrıca Meryem Ana ve Surp Harutun adında tarihi değer taşıyan iki kilise var.
Meryem Ana Kilisesi, 1828’de şimdiki haline getirilmiş; Şarapnel Sokağı’nda, Patrikhane’nin hemen karşısında bulunuyor. Hemen yanında da 1830 yılında kurulan Bezciyan Ermeni Ortaokulu var. Surp Harutun Kilisesi ise Çakmaktaşı Sokağı’nda yer alıyor.
Yanında da hiç öğrencisi olmayan, ama bazı Ermeni öğrencilerin dernek olarak kullandığı Ermeni İlkokulu bulunuyor. Kumkapı’da Rum azınlığın olup olmadığı pek belli değil. Yine semtte bulunan 1850’lerden kalma Panaia El Pieda Kilisesi şu an kullanılmıyor.
1900’lerin başında taştan inşa edilen Ayakiryaki Kilisesi ise, çoğu yaşlı insanlardan olu- şan yirmi kişilik cemaatiyle dimdik ayakta. Osmanlı’da semte izlerini bırakmış. Türkeli Caddesi üzerinde, 1519 yılında inşa edilen ve ismini Kanuni Sultan Süleyman’ın kız kardeşinden alan Muhsine Hatun Camii bulunuyor.
Caddenin biraz ilerisinde, 1475 tarihli Nişancı Mehmet Paşa Camii ve hemen çaprazında da tarihi bir çeşme yer alıyor. Ayrıca Tavas Çeşme Sokağı’nda 1886’da yapılmış Vakıflar’a ait Ermeni evleri görülmeye değer. Fındıkkıran Sokağı’nda 18. yüzyıl Osmanlı mimarisi bir konak ve Hisar Çeşme Sokağı’na ismini veren Osmanlı işi çeşme de görülebilir.
Kumkapı yakınında 5 yer!
Fatih ilçesi bağlı Kumkapı, civarında bir çok gezecek yeri de barındırıyor. Fatih semtin her yeri bir tarih olduğundan bu semti dip-köşe gezmek gerek. Bunların hepsini saymaya tek yazıda anlatmaya imkan olmasa da en azından Kumkapı’ya yakın olan tavsiye ettiğimiz yeri listeleyelim..
- Çadırcı Ahmet Çelebi Camii: Fatih’in Kadırga mevkiinde bulunan cami, 15. Yüzyıl yapısı. Mütevazi mimarisi ve süslemeleriyle görülmeye değer. Yol tarifi için tıklayın!
- Yine 15. Yüzyılda yaptırılan, İstanbul’a getirilip bugünkü yerine dikilmiş olan antik Mısır taşını da görebilirsiniz. Nâm-ı diğer Dikilitaş. Patlamanın izlerine hâlâ burada tanık olmak mümkün. Yol tarifi için tıklayın!
- Köprülü Mehmet Paşa Türbesi: Vezirhan Caddesi ile Divanyolu Caddesi’nin kesiştiği noktada yer alan türbe, üzeri açık türbelerin nadir örneklerinden. Üsküdar’daki Valide Sultan Türbesi’yle benzerlik gösteren bu türbe, gelenleri manevi atmosferiyle ağırlıyor. Ayrıca türbenin karşısındaki Valide Hamamı’nı da ziyaret edin. Yol tarifi için tıklayın!
- Kececizade Fuat Pasa Türbesi: Muazzam işçiliğiyle göz dolduran türbe, yanındaki camiyle beraber hem mimari, hem de manevi açıdan âhenk oluşturuyor. Yol tarifi için tıklayın!
- Sokullu Şehit Mehmet Paşa Külliyesi: Kadırga Liman Caddesi’nde bulunan cami Mimar Sinan eserlerinden biri. Küçük Ayasofya Camii ile Sultanahmet Camii arasında kalan bu caminin kalem işleri ve İznik çinileri onu etkileyici kılan detaylardan. Ayrıca Türkiye’de bulunan 6 Hacerül Esved taşından dördü burada. Yol tarifi için tıklayın!
Kumkapı’ya nasıl gidilir?
Sirkeci’den hareket eden trenlerle de buraya varabilirsiniz. Özel aracınızla gelmek isterseniz Eminönü-Bakırköy sahil yolunu takip etmeli, Yenikapı-Bakırköy tarafına doğru ilerlemelisiniz.
Beyoğlu tarafından gelecekseniz 70KY numaralı İETT hattını kullanabilirsiniz.
Ya da tramvay ile gelebilirsiniz. Beyazıt – Kapalıçarşı durağında inip Kumkapı sahiline yürürken her bir adımınızda tarihi dokuya tanıklık edersiniz.
1
