Sümela Manastırı Trabzon‘un Maçka ilçesi sınırları içerisinde yer edinen Altındere Köyü’nde bulunan Karadağ’ın eteklerinde yüksek bir kayalık üstüne inşa edilmiştir. Vadiden aşağı yukarı 300 metre yükseklikte olan bu yapı, halk tarafınca “Meryem Ana Manastırı” şeklinde de anılır. Manastırların kent dışında, ormanlarda, mağaralarda ve su kenarlarında kurulma geleneğini sürdüren Sümela Manastırı, vadiye hakim bir konumda bulunmaktadır.
İçindekiler
Sümela Manastırı
“Sümela Manastırı” adı, Meryem Ana’ya adanmış olan bu yapının adıdır ve “melas” sözcüğünden türetilmiştir. Bu sözcük, “siyah” anlamına gelmektedir. Bazıları, bu ismin Karadağlar’dan geldiğine inanırken, ötekiler Sümela sözcüğünün Meryem tasvirinin siyah rengine bağlandığına dikkat çeker.
Sümela Manastırı Hikayesi
Sümela manastırı hikayesi; Rivayete göre, Sümela Manastırı Bizans İmparatoru I. Theodosius döneminde (375-395) Atina’dan gelen iki rahip olan Barnabas ve Sophranios tarafınca kurulmuştur. Ancak 6. yüzyılda, İmparator Justinianus tarafınca manastırın onarılıp genişletilmesi için buyruk verilmiş ve Belisarios tarafınca restore edilmiştir.
Sümela Manastırı‘nın mevcut halinin 13. yüzyıldan itibaren var olduğu bilinmektedir. 1204’te kurulan Trabzon Komnenosları Prensliği’nin III. Alexios döneminde (1349-1390), manastır ehemmiyet kazanmış ve fermanlarla gelir sağlanmıştır.
Osmanlı Padişahları, Sümela Manastırı‘nın öteki manastırlar gibi haklarını korumuş ve birtakım imtiyazlar vermiştir. Doğu Karadeniz kıyıları Türk egemenliğine girdikten sonra. 18. yüzyılda manastırın çoğu kısmı güncellenmiş ve birtakım duvarlar fresklerle süslenmiştir. 19. yüzyılda ise büyük binaların eklenmesiyle manastır görkemli bir tasarıma haiz olmuş ve en varlıklı ve parlak dönemini yaşamıştır.
Sümela Manastırı Tarihi
Sümela Manastırı tarihi, 1916-1918 yılları aralığında Trabzon’un Rus işgalinden sonrasında el konulmuş ve 1923’ten sonrasında tamamiyle boşaltılmıştır.
Meryem ana Manastırın ana bölümleri; Ana Kaya Kilisesi, birkaç şapel, mutfak, talebe odaları, misafirhane ve kütüphane ile Kutsal Ayazma’dır. Bu yapılar büyük bir alanda yer almaktadır. Manastırın girişinde, su getirmiş olduğu anlaşılan büyük su kemeri yamaç üstüne yaslanmıştır. Bu çok pencereli kemerin bugün büyük kısmı yıkılmıştır.
Manastırın ana girişine dar ve uzun bir merdivenle ulaşılır. Giriş kapısının yanında, muhafız odaları yer almaktadır. Buradan bir merdivenle, iç avluda kilise haline getirilen mağaranın önünde muhtelif manastır binaları bulunur.
Sağ tarafta, kütüphane yer alır. Aynı şekilde sağda, yamaç üstüne inşa edilmiş büyük balkonlu bölüm keşiş odaları ve konuk odaları olarak kullanılmış ve 1860 yılına tarihlenmiştir. Avlu etrafındaki binaların odalarında dolaplar, hücreler ve ocaklar gibi Türk sanatının tesirleri de görülür.
Sümela Manastırı‘nın ana bölümünü oluşturan kayalı kilisenin ve ona bitişik olan şapelin iç ve dış duvarları fresklerle süslüdür. Kayalı kilisenin içinde, avluya bakan duvarda III. Alexios dönemine ait freskler bulunmuştur. Şapelin freskleri ise 18. yüzyılın başlarına tarihlenmektedir ve üç değişik dönemde yapılma üç katman görülebilir. En alt tabakanın freskleri en yüksek kalitededir.
Sümela Manastırı’nda yani Meryem Ana manastırında birtakım zamanlar çıkarılmış ve olabildiğince yıpranmış bir görünümü olan fresklerde işlenen başlıca mevzular İncil’den alınan görüntüler ve Hz. İsa ile Meryem Ana’nın yaşamıyla alakalı tasvirlerdir.
Sümela Manastırı Nerede?
Sümela manastırı nerede diye soranlara yanıt: Manastırı Trabzon‘un Maçka ilçesi Altınkaya Köyü’nde yer alır ve bölgeye karayolu, denizyolu ve havayolu ile ulaşılabilir. Trabzon merkezine de bu 3 ulaşım yoluyla gidilebilir. Manastıra ulaşım, daha sonrasında karayoluyla sağlanır ve böylelikle manastıra rahatlıkla ulaşılabilir.
Giriş Saatleri: Yaz döneminde 09.00-19.00 saatleri arasında ziyarete aleni olan Sümela Manastırı, kış döneminde ise 08.00-16.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.
